Biomasa drzewna jest uznawana przez UE za odnawialne źródło energii, ale jej wykorzystanie jest regulowane przepisami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju, ochrony środowiska oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych. Kluczowymi dokumentami prawnymi są Dyrektywa RED II, rozporządzenia dotyczące sektora LULUCF, a także strategie w ramach Europejskiego Zielonego Ładu i strategii leśnej UE.
Unia Europejska planuje sukcesywne zaostrzanie kryteriów zrównoważonego rozwoju dla biomasy drzewnej w ramach swojej polityki energetycznej. Biomasa drzewna, mimo że obecnie jest klasyfikowana jako odnawialne źródło energii (OZE), musi spełniać coraz bardziej rygorystyczne wymogi, aby nadal mogła być uznawana za OZE i kwalifikować się do wsparcia finansowego.
Kluczowe obowiązujące przepisy regulujące wykorzystanie biomasy drzewnej:
1. Dyrektywa w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dyrektywa RED II)
Dyrektywa RED II (Dyrektywa (UE) 2018/2001) ustanawia ramy prawne promowania energii odnawialnej, w tym biomasy, w państwach członkowskich UE. Biomasa drzewna jest uznawana za odnawialne źródło energii, aczkolwiek dyrektywa wprowadza surowe kryteria zrównoważonego rozwoju dla jej wykorzystania. Biomasa musi pochodzić z odpowiedzialnie zarządzanych lasów. Dyrektywa wprowadza kryteria zrównoważonego rozwoju, w tym wymogi dotyczące ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz ochrony bioróżnorodności i ekosystemów leśnych.
Link do tekstu Dyrektywy RED II: Dyrektywa (UE) 2018/2001
2. Rozporządzenie dotyczące zrównoważonego zarządzania lasami i biomasy (LULUCF)
Rozporządzenie (UE) 2018/841 w sprawie użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF) określa zasady obliczania emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych związanych z użytkowaniem gruntów i zarządzaniem lasami. Państwa członkowskie muszą raportować swoje działania związane z zarządzaniem lasami i użytkowaniem gruntów. Ma to zapewnić, że emisje związane z użytkowaniem biomasy drzewnej są monitorowane i kontrolowane.
Link do tekstu Rozporządzenia dotyczącego sektora LULUCF: Rozporządzenie (UE) 2018/841
3. Europejski Zielony Ład i strategia UE w zakresie leśnictwa
Europejski Zielony Ład, przedstawiony przez Komisję Europejską, zakłada, że biomasa drzewna będzie odgrywała kluczową rolę w transformacji energetycznej UE. W ramach Zielonego Ładu, UE dąży do neutralności klimatycznej do 2050 roku, a biomasa drzewna ma być jednym z ważnych elementów tej strategii, pod warunkiem że będzie pozyskiwana i wykorzystywana w sposób zrównoważony.
Komisja Europejska przyjęła także nową strategię leśną na okres do 2030 roku, która ma na celu zwiększenie ochrony i odbudowy lasów w Europie oraz promowanie zrównoważonego zarządzania lasami.
Link do strategii leśnej: EU Forest Strategy for 2030
4. Regulacje dotyczące systemu handlu emisjami EU ETS
Biomasa drzewna w UE podlega także zasadom systemu handlu emisjami EU ETS (EU Emission Trading System). W ramach tego systemu podmioty, które emitują gazy cieplarniane, muszą posiadać odpowiednie pozwolenia. Biomasa drzewna jest traktowana jako neutralna pod względem emisji dwutlenku węgla, pod warunkiem że spełnia kryteria zrównoważonego rozwoju.
Link do systemu ETS: EU ETS
5. Dyrektywa w sprawie ekoprojektu (Dyrektywa 2009/125/WE)
Ta dyrektywa wprowadza wymogi dotyczące efektywności energetycznej urządzeń wykorzystujących biomasę, w tym biomasy drzewnej, co ma na celu promowanie bardziej efektywnego i ekologicznego wykorzystania tego surowca.
Link do Dyrektywy: Dyrektywa 2009/125/WE
Plany UE dotyczące biomasy drzewnej (wg RED III - Dyrektywa 2023/2413):
1. Zaostrzenie kryteriów zrównoważonego rozwoju - w ramach znowelizowanej dyrektywy o odnawialnych źródłach energii, która weszła w życie w listopadzie 2023 roku, UE wprowadziła bardziej rygorystyczne kryteria dotyczące zrównoważonego pozyskiwania biomasy. Nowe przepisy obejmują m. in. ograniczenia dotyczące pozyskiwania biomasy z lasów pierwotnych, lasów o wysokiej różnorodności biologicznej oraz terenów o wysokiej zawartości węgla, takich jak torfowiska.
2. Kaskadowe wykorzystanie drewna – drewno powinno być najpierw używane w najbardziej wartościowych procesach, takich jak produkcja materiałów, a dopiero na końcu w kierunku produkcji paliwa. To ma na celu maksymalizację korzyści ekonomicznych i środowiskowych z wykorzystania drewna.
3. Zakaz nowych dotacji dla nieefektywnych instalacji – nowe przepisy zakazują udzielania nowych dotacji lub odnawiania dotacji dla instalacji, które produkują energię elektryczną z biomasy drzewnej, jeśli nie są one połączone z produkcją ciepła (tzw. instalacje „tylko elektryczne”).
W okresie przejściowym państwa członkowskie będą miały 18 miesięcy poczynając od listopada 2023 r. na wdrożenie nowych przepisów do swojego prawa krajowego.
RED III wprowadza znaczące zmiany w zakresie energii odnawialnej, odzwierciedlając zaangażowanie UE w promowanie zrównoważonego rozwoju oraz zmniejszenie uzależnienia od paliw kopalnych. Polska będzie musiała dostosować się do wymogów RED III w obszarach ciepłownictwa, energetyki, przemysłu i transportu.
Więcej szczegółowych informacji można znaleźć na stronie Komisji Europejskiej:
https://energy.ec.europa.eu/topics/renewable-energy/bioenergy/biomass_en